|

Moderator czy Facylitator? Jaka jest różnica?

Wiele osób pyta się mnie jaka jest różnica między moderatorem i facylitatorem? Często słowa te używane są zamiennie. Dla wielu osób są to wyrazy jednoznaczne. Dla niektórych facylitacja to nawet jakieś nowe „korpo-słowo”, które utrudnia zrozumienie istoty sprawy – przecież chodzi o jedno moderowanie, przeprowadzenie sesji, spotkania. Jak żyć Panie Moderatorze / Facylitatorze?

Moderacja nie równa się facylitacja

Zrozumienie roli facylitatora staje się coraz trudniejsze. Wiele osób i organizacji wykorzystuje słowo „facylitator” wskazując różne role i „facylitacja” wskazując różnego rodzaju umiejętności ułatwiania, usprawniania. Agenci zmiany, trenerzy, coachowie, scrum masterzy, eksperci HR, konsultanci oraz liderzy bywają nazywani facylitatorami. Wiele osób, które wykorzystuje umiejętności facylitacyjne nie musi być facylitatorami. To tak jak z coachingiem czy przywództwem, można wykorzystywać umiejętności coachingowe nie będąc formalnie coachem oraz można wykorzystywać umiejętności liderskie nie będąc formalnie liderem.

Moderator i Facylitatorv2

Jaka jest różnica między moderatorem i facylitatorem? We wpisie poniżej znajdziecie podstawowe rozróżnienie ról.

Kto to jest Facylitator?

Facylitacja oznacza ułatwianie i polega na wsparciu grupy w przeprowadzeniu efektywnego i integrującego spotkania. Jest kombinacją ról i zadań, często wyrażoną w postaci jednej osoby – Facylitatora. Najprościej mówiąc – Facylitator to „strażnik procesu”.

Istnieje wiele podejść do tematu, na bazie R. Schwartza można stwierdzić jak poniżej.

Taka osoba nie jest członkiem grupy, jest neutralna wobec treści, nie ma uprawnień do podejmowania decyzji ani dodawania własnego wkładu w treści zadania. Jej głównym celem jest poprawa procesu, który wykorzystuje grupa aby zwiększyć efektywność.

Mi osobiście jest blisko do metodyki Process Iceberg®.

Facylitacja to PROCES, w którym osoba określana jako Facylitator, neutralna i nieposiadająca uprawnień do podejmowania decyzji odnośnie merytoryki spotkania, zwiększa efektywność pracy grupy w realizacji zamierzonych celów w sytuacjach Niepewności i złożonych problemach stosując interwencje, aby pomóc grupie.

I w tym wpisie opieram się głównie na tej metodyce. Co istotne, w samej facylitacji według tej metodyki następuje zasadnicze rozróżnienie między Procesem (jak?) i Zadaniem (co?). Facylitator skupia się na mocno na tym pierwszym, niczym architekt projektuje proces prowadzący do realizacji zadania. Jeżeli Facylitator widzi, że klientowi potrzebne są inne rozwiązania nie waha się ich zaproponować.

Zaufaj mi, jestem facylitatorem

Głównym zadaniem facylitatora jest wsparcie grupy w zaprojektowaniu i usprawnianiu procesu (jak?) poprzesz szerokie spektrum działania. Facylitator działa tutaj jak mistrz krawiecki, dostosowując materiał, krój i cięcie na miarę potrzeb. Podobnie jak w przywództwie sytuacyjnym może przewodzić, sprzedawać, uczestniczyć lub delegować. Każde z tych podejść jest dobre, musi być ono zrozumiałe dla uczestników i zastosowane w odpowiedniej sytuacji (co stanowi podstawę zawarcia kontraktu z grupą przed rozpoczęciem sesji).

Różnica między moderatorem i facylitatorem

Zarówno moderator, jak i facylitator mają kluczowe znaczenie dla powodzenia różnego rodzaju sesji. Ich rolą jest zapewnienie osiągnięcia celów, poprzez identyfikacje i rozwiązywanie problemów oraz podejmowanie decyzji procesowych w celu zwiększenia efektywności pracy grupy.
W swoich rolach zajmują nieco odmienne pozycje.  Uogólniając mocno temat, poniżej znajdziecie kluczowe różnice.

Moderator
– przewodniczy w spotkaniu, sesji lub debacie, działa bardziej jako pośrednik (mediator)
– kieruje rozmowę w kierunku określonego celu
– posiada wiedzę w dziedzinie, którą moderuje
– często zadaje pytania, które wpływają na przebieg dyskusji i pojawiające się obserwacje, refleksje uczestników (wyniki pracy)

Facylitator
– przyczynia się do zaspokajania potrzeb procesowych lub wspierania wysiłku grupy aby zrealizować ich cel
– wykorzystując oparty na współpracy proces wspiera grupę i ułatwia generowanie nowych rezultatów
– pozostaje całkowicie neutralny wobec treści, zadania
– zamiast pytań udziela więcej informacji zwrotnej i dzieli się propozycjami procesowymi. wyraźnie określając jakie to da rezultaty

Czy facylitator musi być ekspertem w dziedzinie?

Facylitator pozostaje całkowicie neutralny wobec treści, zadania. Doświadczenie i wiedza specjalistyczna w dziedzinie nie jest potrzebna, aby być efektywnym facylitatorem. Z własnego doświadczenia mogę przyznać, że posiadanie zbyt „głębokiej” wiedzy w temacie może utrudniać pracę. Łatwiej jest wyłączyć „ja_wiem_lepiej” jeśli się nie wie lepiej i dzięki temu pozostać neutralnym strażnikiem procesu 😉 Przy czym Facylitatorowi przydaje się szeroka wiedza biznesowa, która pozwala odnaleźć się w różnych warunkach.

Zastanawiasz się gdzie w tej układance plasują się inne role? Inspirując się modelem Tony’ego Manna (wykorzystanym podczas szkolenia Zaawansowana Facylitacja wg. Process Iceberg®), rozwinęłam grafikę prezentująca miejsce facylitatora. Mam nadzieję, że Tony zaakceptuje moją interpretację i udoskonalenia w jego modelu 😉 oraz, że grafika pozwoli Wam szybciej złapać różnicę między kluczowymi rolami.

miejsce facylitatorav3

Przypominam, że dane na obrazku są mocno poglądowe. Każda z osób może mieć wyższy poziom wiedzy w temacie i to nie dyskwalifikuje jej przed pełnieniem danej roli. Skupiam się tu bardziej na temacie procesowym. Niektóre role (np. Trener, Konsultant, Scrum Master) wykorzystują umiejętności facylitacyjne podczas swojej pracy. Dla przykładu Trener podczas szkolenia pracuje warsztatowo, wykorzystując facylitację. Jego celem jest pomoc uczestnikom w rozwoju wiedzy i umiejętności (a nie jak w przypadku Facylitatora – pomoc grupie w efektywnym wykorzystaniu procesu). Dodatkowo Trener facylitujący jest zaangażowany w treść oraz może być zaangażowany w podejmowanie decyzji.

Facylitator czy Moderator? Która rola jest lepsza?

Moderator jest zaznajomiony z tematem i przewodzi sesją. Facylitator jest ekspertem od procesu i wykorzystuje swoją wiedzę o narzędziach i technikach aby zwiększyć efektywność pracy grupy. Którą rolę wybrać? Która się lepiej sprawdzi?

Moja ulubiona odpowiedź – to zależy 😉.  Wybór sposobu pracy zależy od wielu czynników. Począwszy od celu sesji, tematu/problemu, poprzez formę zaangażowania uczestników, oczekiwanych rezultatów i format/proces sesji. W niektórych sytuacjach sprawdza się lepiej moderacja a w innych facylitacja. Ale to już temat na kolejny wpis.

Tymczasem uchylając rąbka tajemnicy, zapraszam Was do śledzenia mojego bloga – już niedługo pojawi się oferta otwartych warsztatów. Jak myślicie na jaki temat?

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz